Pinot Noir en Bourgondië, Bourgondië en Pinot Noir - hun alliantie komt het dichtst in de buurt van een scheppingsmythe in de wijnwereld.

Alle elementen zijn aanwezig: oude wijngaarden, een geschiedenis van kwaliteitswijnbouw die dateert uit de middeleeuwen en een inheemse druif die elke nuance van plaats en bodem weerspiegelt. Het brengt wijnen voort waarvan de geur en diepte zo beklijvend en zo voortreffelijk kunnen zijn dat ze een eeuwige betovering uitspreken.

De wijnbouw is natuurlijk veel verder terug te voeren in Klein-Azië en in verschillende Europese regio's. Maar de vroege focus van Bourgondië op kwaliteit met deze enkele druif zorgt ervoor dat de regio opvalt. De continuïteit is uniek. Locatiespecifieke wijnbouw zoals we die vandaag kennen, werd geboren op deze 37 mijl lange strook kalksteen op het oosten, de Côte d’Or of Golden Slope.

Wijngaard in Santenay / Foto door Cyrille Gibot / Getty

Op zijn sites

De kalkstenen van de Cote d'Or werden gevormd in het Jura-tijdperk, zo'n 145 tot 200 miljoen jaar geleden, toen een binnenzee opdroogde. Hoe blootgesteld en verweerd deze rotsen zijn, de mate waarin ze vermengd zijn met mergel, klei of zand, samen met de niveaus van de bovengrond, het aspect en de hoogte, bepaalt de diversiteit van het land. Laterale valleien, of kammen, hebben ook een invloed.

Voor de middeleeuwse monniken die vanaf de 7e eeuw voor het eerst de wijngaarden opruimden en plantten, was landbouw een vorm van aanbidding. Het planten, verzorgen en oogsten van druiven en vervolgens het vervaardigen van wijn waren daden van devotionele arbeid die hen gedurende seizoenen en decennia een grondige kennis van het land opleverde.

De monniken konden de wijngaarden afbakenen op basis van minieme verschillen in locatie en bodem om meer dan duizend individueel benoemde percelen te creëren, of klimaten ​

Deze afbakeningen zijn eeuwenlang bewaard gebleven en staan ​​centraal Bourgondië huidige status als UNESCO-werelderfgoed. Het binnenland van de regio en de steden Dijon en Beaune zijn beschermde culturele monumenten, terwijl de contouren van de klimaten zijn vastgelegd in gedetailleerde kaarten.

In tegenstelling tot oude gebouwen zijn wijngaarden echter springlevend. Hoe behoud je authenticiteit en maak je het toekomstbestendig voor de 21e eeuw? Hoe bescherm je een patrimonium dat zich moet aanpassen aan een veranderend klimaat?

Deze uitdaging is een collectieve taak die aansluit bij de hedendaagse, wereldwijde inspanningen voor duurzame wijnbouw. Maar met meer dan duizend jaar geschiedenis, duurzaamheid hier wordt gebroken in een ander licht.

Véronique Drouhin is een wijnmaker in Bourgondië en Oregon wiens familie 95 hectare aan de Côte d'Or bebouwt. Ze denkt aan het land in termen van eeuwen in plaats van decennia, en beschouwt de 20e eeuw als zeer ontwrichtend. Haar vader, Robert Drouhin, nam het familiebedrijf in 1957 over.

'Zijn generatie zag de overgang van paarden naar tractoren, natuurlijke compost naar commerciële meststoffen, natuurlijk wieden naar herbiciden en ongediertebestrijding met pesticiden', zegt ze. “Het duurde ongeveer 30 jaar voordat we beseften dat sommige van die praktijken een vergissing waren. Mijn generatie gaat terug naar paarden, naar natuurlijke compost, heeft herbiciden volledig verlaten. Fouten uit het verleden helpen het heden te beheren. '

Ze zegt dat dit even waar is 'voor het behoud van onze kostbare grond' als voor 'de planten'. Dit laatste verwijst naar de genetische samenstelling van wijnstokken zelf, wat een belangrijk aspect is van de authenticiteit van Bourgondië.

Druiven in Côte d’Or / Foto door Owen Franken / Getty

Clone Wars

'Als we kijken naar de geschiedenis van Pinot Noir in Bourgondië, zien we dat het zich met menselijke hulp heeft kunnen aanpassen door verschillende evoluties', zegt Albéric Bichot, voorzitter van Albert Bichot House in Beaune.

Hij wijst erop dat er kleine biologische verschillen zijn tussen de individuele wijnstokken van dezelfde variëteit, veroorzaakt door genetische mutatie. Deze mutaties kunnen verschillende eigenschappen opleveren die variëren in wenselijkheid, zoals hogere of lagere opbrengst, smaakintensiteit, verschillende groeikracht en bosarchitectuur.

Dit is de reden waarom bepaalde wijnstokken worden geselecteerd voor vermeerdering. In het geval van Pinot Noir zoeken Bourgondiërs al eeuwenlang naar bijzondere kenmerken, terwijl mutaties nog steeds plaatsvinden.

Bourgondische nieuwe generatie gaat de uitdaging aan

Het selecteren van wijnstokken en ze vervolgens in een nieuwe wijngaard planten, staat bekend als massale selectie. Wanneer een individuele wijnstok met zeer specifieke eigenschappen keer op keer wordt vermeerderd, ontwikkelde zich een praktijk in de 20e eeuw, die bekend staat als klonale selectie. Dit resulteert in een zeer homogene wijngaard met een gelijkmatige rijping en voorspelbare resultaten.

Sommige landgoederen hebben hun wijngaarden altijd opnieuw aangeplant met materiaal dat van hun beste wijnstokken was gekweekt en hun eigen massale selecties behouden. Anderen hebben genetisch identiek geplant klonen ontwikkeld in de regio. Deze Bourgondische Pinot Noir-klonen mogen worden verkocht in kwekerijen over de hele wereld.

Beide praktijken, massale en klonale aanplant, zijn nu met elkaar verweven in Bourgondië. Dit helpt de zwakke punten van elk te elimineren, namelijk het verlies aan veerkracht en diversiteit van monoklonale wijngaarden en de onvoorspelbaarheid van willekeurige massale selecties.

Een officieel agentschap van de landbouwkamer, de Association Technique Viticole de Bourgogne (ATVB), bedacht deze nieuwe geallieerde aanpak. Het verkende oude wijngaarden en observeerde ook nieuwere aanplant om wijnstokken te identificeren met een breed scala aan eigenschappen, zoals losse trossen die weinig sap maar tonnen aroma bieden, trossen met veel sappige bessen, planten die midden en later rijp worden of wijnstokken. met gevarieerde suikerstapeling.

De ATVB propageert en evalueert ze in de loop der jaren en beoordeelt ze in verschillende selecties die voortdurend worden aangepast. De selecties zijn in feite verzamelingen van individuele, bekende klonen met geteste eigenschappen die nooit afzonderlijk op de markt worden gebracht, maar altijd in een selectie, in wisselende verhoudingen. Een wijngaard die vandaag met een bepaalde ATVB-selectie is geplant, heeft een andere samenstelling dan een wijngaard die tien jaar geleden is geplant.

'Het idee is om dingen te behouden', zegt Christophe Deola, directeur bij Louis Latour Estate in Aloxe-Corton. “We weten dat de selecties individuen bevatten die in een gemiddeld jaar 11,5 graden [potentieel alcoholvolume] en een hoge zuurgraad zouden bereiken.

Op dit moment plant niemand hiervan een hectare, maar we weten dat ze binnen onze selectie bestaan. Dus misschien over 15 jaar [als de klimaat blijft veranderen], zullen deze individuen een groter deel van de selectie uitmaken. '

Deola heeft zojuist anderhalve hectare van de beroemde Corton Perrières Grand Cru-wijngaard opnieuw geplant met selecties die meer dan 200 bekende exemplaren van Pinot Noir bevatten. Dit is misschien wel de bekendste diversiteit ter wereld in een enkele Pinot Noir-wijngaard.

'Ik hoop meer complexiteit en meer veerkracht te bereiken tegen klimaatverandering', zegt hij. “Er is zelfs een soort morele kwestie om zoveel mogelijk diversiteit te behouden. Het voelt goed. '

Wijngaard in Pommard / Foto door Aurore Kervoern / Getty

Tijden en klimaat veranderen

Drouhin zegt dat er weinig of geen controle is over 'vorst, hagel, gewelddadige stormen, droogte en hittepieken', de directe gevolgen van klimaatverandering. Ze zegt dat deze extreme weersomstandigheden vaker voorkomen en vaak gewelddadig zijn.

'Hoe pakken we deze aan, of gaan we dat doen?' zij vraagt. 'Momenteel hebben we niet veel wapens. Bourgogne mag niet irrigeren. '

Als het echter om landbouwpraktijken en plantenselectie gaat, is dat er wel veel dat kan worden gedaan. Drouhin benadrukt een houding van uitwisseling en samenwerking.

'Een van onze sterke punten is delen', zegt ze. “We leren van elkaar. Of het nu gaat om het beheer van een bladerdak, de behandeling van ziekten met natuurlijke elementen of plantenselectie.

De verantwoordelijkheid om te behouden is duidelijk.

“We moeten de biodiversiteit in en rond de wijngaarden echt beschermen en ontwikkelen”, zegt Bichot. 'We moeten onze bodem en ondergrond beschermen met biologische wijnbouw, we moeten de diversiteit van Pinot Noir behouden en doorgaan met het ontwikkelen van intelligente selectieprogramma's.'

Wat de telers en ATVB hebben bereikt en blijven ontwikkelen op het gebied van plantmateriaal, is een belangrijke sleutel voor de continuïteit en authenticiteit van Bourgondië en Pinot Noir. Het zou als voorbeeld kunnen dienen voor andere regio's. Het belangrijkste is het behoud van een biodiverse en ziektevrije genetische pool die lokaal is geëvolueerd en daarom in staat is zich aan te passen aan de lokale omstandigheden van bodem en klimaat.

Wat niet verandert, is de toewijding van de regio aan Pinot Noir. Misschien weerspiegelt zijn eigen mix van kwetsbaarheid en veerkracht, zijn vermogen om zich aan te passen, ons eigen menselijke verhaal. Of, zoals Bichot zegt: “Pinot Noir is Bourgondië. Het is een heel groot deel van onze diepe ziel. '