In slechte jaren doen wijnboeren het heftig af als una brutta bestia ('een lelijk beest'). In goede jaren wordt het verheven tot het enologische equivalent van heiligheid. Eén ding is duidelijk: Sangiovese is de kenmerkende druif van Italië. Met een dikke huid aan de buitenkant maar delicaat van binnen, langzaam te rijpen maar moeilijk te temmen, stevig geworteld in de traditie maar bereid om te reizen, is deze alomtegenwoordige druivensoort de hoofdrolspeler in het voortdurende drama dat bekend staat als vino Italiano.

Van het Latijn voor sanguis Jovis, of 'het bloed van Jupiter', heeft mercurial Sangiovese Italië zijn beste wijnmomenten toegekend en naar het donkerste uur gesleept. Dertig jaar geleden werd het een belangrijk onderdeel van de super-Toscaanse revolutie die Italië op de voorgrond van wereldwijde wijn bracht. Drie jaar geleden veroorzaakten de vermeende tekortkomingen het gênante Brunellogate-schandaal dat de Italiaanse wijn tijdelijk op de knieën dwong. Deze kieskeurige, territorium- en vintage-gedreven variëteit loopt een denkbeeldige grens tussen engel en demon. 'Geen enkele druif brengt meer vreugde of meer pijn', zegt de zelfbenoemde 'Sangiovesista' -wijnmaker Carlo Ferrini, die met tal van landgoederen in heel Italië werkt en erkend voor zijn kenmerkende Sangiovese stijl. 'Het vereist het beste wat de mens en de natuur kunnen geven en dat maakt het zo uitzonderlijk.'

De goede, de slechte en de veelzijdige Sangiovese vertegenwoordigt 10% van alle aanplant van wijngaarden in Italië, voornamelijk geconcentreerd in Toscane, maar ook in het uiterste noorden en zuiden. Als de druif uitblinkt, produceert hij de meest vooraanstaande, complexe en ageworthy wijnen van het land (denk aan Brunello di Montalcino). Maar het biedt ook vrolijke, gemakkelijk drinkbare wijnen zoals Morellino di Scansano die perfect passen bij een groot bord spaghetti en saus. Sangiovese is in feite een veelzijdige druif die de hele lengte van het kwaliteitsspectrum beslaat, van low-end Chianti tot Chianti Classico van de bovenste plank.

Maar deze indrukwekkende veelzijdigheid is ook de achilleshiel. Er is een neiging om Sangiovese te willen “verbeteren” (een beladen woord) door kleine componenten van andere druiven toe te voegen. Cabernet Sauvignon voegt bijvoorbeeld een rijke verzadiging en structuur toe aan het dunnere uiterlijk van Sangiovese in ongelijke jaren. Merlot kan weelderigheid en zachtheid toevoegen aan zijn soms zure, netelige en 'nerveuze' persoonlijkheid.
Het probleem is dat wijnmakers niet altijd wettelijk andere druiven mogen mengen, afhankelijk van de regels die zijn opgesteld door de lokale autoriteiten. In Chianti Classico is het bijvoorbeeld legaal om te doen dat de wijnen worden gedefinieerd als minimaal 80% Sangiovese. Het is echter niet toegestaan ​​in Montalcino, waar disciplinaire regels voor Brunello di Montalcino 100% Sangiovese Grosso vereisen.

In 2008 werd een niet nader genoemd aantal Brunello di Montalcino-producenten onderzocht wegens vermeend mengen van niet-geautoriseerde druiven. Het zogenaamde Brunellogate-schandaal leidde tot gederubriceerde wijnen, schuldige vonnissen, boetes, veroordelingen en tastte de reputatie aan van de meest gevierde wijnzone van Italië - een regio die voor 25% van zijn omzet afhankelijk is van de VS.

Vertrouwen verliezen of vaart krijgen 'Sangiovese kan te agressief zijn als ze op de verkeerde plaats wordt geplant en daarom kwamen sommigen in de verleiding om verzachtende elementen toe te voegen', zegt wijnboer Franco Biondi Santi, wiens familie wordt gecrediteerd met het bottelen van de eerste officiële Brunello di Montalcino in 1888. 'Het onmiddellijke resultaat van Brunellogate was angst-angst-angst.'

'Het komt echt neer op ideologische verschillen', zegt Ezio Rivella, voorzitter van het Consorzio del Vino Brunello di Montalcino. “Bij de traditionele Toscaanse wijnbereiding werd Sangiovese altijd gemengd met andere rassen, zoals Colorino of Mammolo. Sangiovese-zuiverheid was niet de norm omdat de druif ongelijke resultaten kan opleveren als deze op de verkeerde plaatsen wordt geplant. Alleen in Montalcino werd 100% Sangiovese de standaard, omdat dit gebied als perfect wordt beschouwd voor de variëteit. ”

Enrico Viglierchio, algemeen directeur van Castello Banfi, zegt dat de problemen met betrekking tot Sangiovese grotendeels zijn opgelost met moderne wijnbereidingstechnologie, die oxidatie helpt voorkomen, kleur behoudt en aroma's behoudt. 'We hebben niet alleen meer vertrouwen in Sangiovese als wijnmakers', zegt Viglierchio, 'we hebben een positieve evolutie in stijl gezien dankzij moderne technieken en zorgvuldige kloonkeuze.'

'Het allerbelangrijkste', voegt Viglierchio eraan toe, 'we begrijpen nu hoe belangrijk het concept van territorium is voor Sangiovese.' Dit laatste punt kan niet worden onderschat: de meeste wijnboeren zullen je vertellen dat Sangiovese van hoge kwaliteit alleen kan worden bereikt op zeer nauwkeurige locaties verspreid over heel Italië op bepaalde plekken zoals Montalcino, Montepulciano, Chianti Classico, Scansano en Romagna. Velen in Italië verwerpen het idee dat het ras kan worden geëxporteerd naar het buitenland of continenten.

Ter voorbereiding op dit artikel heb ik bijna 400 wijnen geproefd die voor 100% uit Sangiovese bestaan ​​en wijnen die voornamelijk uit Sangiovese bestaan ​​met kleinere elementen van externe druiven. Hoewel Brunello di Montalcino de hoogste scores behaalde in mijn blinde proeverijen, maakten de blended wijnen ook indruk op mij: de toevoeging van Merlot of Cabernet Sauvignon (niet meer dan 10 of 15%, anders is de schoonheid van het Sangiovese-boeket overweldigd) was gewoonweg heerlijk.

Maar zet Sangiovese op het juiste territorium, geef het een uitstekende oogst - en deze soevereine druif van de Italiaanse wijnbouw heerst.

De wereld volgens Sangiovese

Brunello di Montalcino
De hoogste expressie van Sangiovese, exclusief gemaakt van de donkere Sangiovese Grosso-kloon, toont prachtige rijkdom, intensiteit en complexiteit, met aroma's van bosfruit, cola en kruiden. Brunello wordt vijf jaar na de oogst vrijgelaten en de Riserva heeft een extra jaar kelderrijping nodig. Rosso di Montalcino is een minder sobere wijn. Het grondgebied wordt gekenmerkt door een uitzonderlijk microklimaat dat wordt afgeschermd door Monte Amiata.

Nobile di Montepulciano-wijn
Eens de edelste van alle Toscaanse wijnen, wordt Vino Nobile gemaakt met de Prugnolo Gentile-kloon. De wijn is minimaal 70% Sangiovese, met componenten van Canaiolo Nero en Mammolo. Deze regio biedt ook een mindere wijn genaamd Rosso di Montepulciano en een Riserva van de bovenste plank. De wijnen vertonen donkere, aardse kenmerken, vaak met een subtiele ondertoon van gedroogde kruiden of blauwe bloemen.

Kust Toscane
Met Sangiovese-uitdrukkingen in de Montecucco en de Maremma-subzones, biedt Coastal Toscane rijke, zonovergoten uitdrukkingen van de druif. Soms verschijnen er jammy-tonen van bramen en aardbeien, en de wijnen tonen veel heldere kersensmaken.

Morellino di Scansano
Deze opkomende regio groeit snel in populariteit en ligt rond het pittoreske dorpje Scansano in Maremma. Morellino is de lokale naam voor Sangiovese en de regels voor de wijnproductie vereisen dat de variëteit ten minste 85% van de wijnen omvat. De wijn heeft geen houtopvoeding nodig en dit helpt de kenmerken van vers fruit te behouden. Het is een uitstekende voedingswijn die ook als Riserva komt.

Chianti Classico
Dit geheel door land omgeven wijngebied is de traditionele thuisbasis van Sangiovese en heeft de grootste invloed gehad op de stilistische evolutie. De wijnen moeten voor minimaal 80% uit Sangiovese bestaan ​​en wijnboeren kunnen inheemse (Canaiolo en Colorino) of internationale (Cabernet Sauvignon of Merlot) variëteiten aan hun melanges toevoegen. Er is een groeiende beweging om Chianti Classico (en de Riserva-versie) als 100% Sangiovese te produceren.

Umbrië
In het naburige Toscane gebruiken Umbrische producenten Sangiovese in hun Torgiano Rosso-wijnen en als een blend-element om de samentrekkende tannines van Sagrantino in Rosso di Montefalco te temmen.

Sangiovese uit Romagna
De belangrijkste van de Sangiovese-zones buiten Toscane. Om het belang van de druif te benadrukken, wordt het aandeel van andere toegestane variëteiten in de wijn teruggebracht van 15% naar 5%. Uitingen van de variëteit variëren van vol en tannine in de buurt van de provincie Forlì-Cesena tot lichtere, fruitigere opties dichter bij Bologna. Een uitstekende manier om vertrouwd te raken met deze unieke wijnen, is door de website van het Consorzio Convito di Romagna (convitodiromagna.it) te bezoeken. Gedetailleerde profielen van de belangrijkste producenten zijn daar te vinden, interessante producenten zijn onder andere Tre Monti, Fattoria Zerbina, Drei Donà, San Valentino en San Patrignano.

Markt
Pure uitingen van Sangiovese komen uit de Marche, aan de oostelijke flank van Italië, maar de druif wordt het vaakst gebruikt als mengmiddel (tot 15%) met de tannine Montepulciano-druif in Rosso Conero-wijnen uit de buurt van Ancona.

Andere
Hoewel Midden-Italië zijn natuurlijke thuis is, is Sangiovese aanwezig in 259 DOC's in het hele land, van Valpolicella in het noorden tot het diepe zuiden.

Sangiovese volgens de experts

Markies Piero Antinori : Ik geloof dat Brunello, zelfs in termen van samenhang met zijn naam, een wijn moet blijven die gemaakt is met Sangiovese. Maar dit betekent niet dat er in de toekomst geen klein niveau van elasticiteit kan zijn (misschien 5 procent van andere variëteiten?) Dat de fundamentele kenmerken van de wijn niet zou veranderen.

WE: Wat is het beste territorium voor Sangiovese en waarom?
MA: Toscane. En binnen deze regio zijn er vier specifieke denominaties die moeten worden benadrukt: Chianti en Chianti Classico, Montalcino, Montepulciano en het gebied van Scansano. Elk van deze gebieden vertoont verschillende kenmerken, maar heeft het potentieel om de hoogste kwaliteiten van Sangiovese te produceren.

WE: Zijn 100% Sangiovese wijnen de voorlaatste uitdrukking van Toscane (in tegenstelling tot super Toscanen)?
MA: Sangiovese is een variëteit die kan profiteren van bijdragen van andere variëteiten, zoals is aangetoond in de loop van de geschiedenis van de Chianti en Chianti Classico. Aan de andere kant zijn er veel voorbeelden van wijnen gemaakt met 100% Sangiovese die bewijzen dat de variëteit op zichzelf kan staan, en deze voorbeelden zijn de hoogste uitingen van het beste van Toscane.

---

Cristina Mariani-May : Tegenwoordig geniet geen ander Italiaans rood meer wereldwijde erkenning dan Sangiovese, de kenmerkende rode druif van Toscane. In een mondiale wijnmarkt die steeds competitiever wordt, vormt de overvloed aan inheemse druiven in Italië een welkom punt van verschil. En hier in de VS, waar wijnliefhebbers verfijnder en avontuurlijker worden, is Italië ideaal voorbereid om aan deze groeiende vraag te voldoen.

WE: Heeft Italië het vertrouwen in Sangiovese verloren, of ervaren we een heropleving van de trots van Sangiovese?
CM: Naar mijn mening lijdt het geen twijfel dat we een volledige heropleving van de Italiaanse nationale trots in de Sangiovese-druif meemaken. Het is de meest aangeplante rode druif en telers leggen er opnieuw de nadruk op. Ook consumenten hebben ons beloond met hernieuwde waardering voor het Italiaanse erfgoed.

WE: Welke kwaliteiten onderscheiden de beste Sangiovese?
CM: Wat een klassieke Toscaanse Sangiovese onderscheidt van de rest, is de verfijnde en heerlijk uitgesproken ruggengraat van zuurgraad. Deze kwaliteit maakt Sangiovese tot een ongeëvenaarde keuze voor op de eettafel. Bovendien is Toscaanse Sangiovese goed geïntegreerd, met zachte tannines waardoor de wijn gedurende een langere periode kan rijpen en evolueren. Het is gemakkelijk te begrijpen en plezierig in zijn jeugd, maar het loont ook bij matige tot langdurige veroudering.

WE: Vertel me over BelnerO.
CM: Wij geloven dat Montalcino de ultieme uitdrukking is van 100% Sangiovese. Tegelijkertijd stellen we ook dat Montalcino in staat is uitstekende mengsels op basis van Sangiovese te produceren. Onze recente introductie van BelnerO, een Sangiovese-dominante blend, is een voorbeeld, en historisch gezien onze eerste Montalcino 'Super Tuscan' cuvée.

---

Riccardo Cotarella: Er is geen andere variëteit ter wereld die zo verbonden is met de habitat waarin hij groeit. Er zijn 70 biotypes en klonen van Sangiovese, waarvan 57 Toscaans en 13 uit Romagna, dus het is moeilijk te zeggen welke de beste Sangiovese is. Dit is het mooie van Sangiovese omdat het betekent dat telers de kans krijgen om hun commerciële doelen te matchen op basis van de specifieke kenmerken van verschillende territoria.

WE: Bent u voor of tegen het wijzigen van de Brunello-disciplinaire maatregelen in de toekomst (zoals bij Rosso di Montalcino) om druiven van buitenaf toe te staan?
RC: Ik heb geen probleem met het gebruik van rassen die hun aanpassingsvermogen aan een territorium hebben aangetoond. Maar ik ben ervan overtuigd dat voor bepaalde wijnen, waaronder Brunello, Gaglioppo, Nerello Mascalese en Nebbiolo, die zeer specifieke en identificerende eigenschappen hebben, het toevoegen van andere druiven de integriteit en deugden van die raseigenschappen in gevaar kan brengen.

WE: Beschrijf het verschil tussen Sangiovese di Romagna (zoals gemaakt in San Patrignano, waar je een wijnconsulent bent) en Toscane.
RC: Beide uitdrukkingen tonen die unieke nerveuze Sangiovese kwaliteit. Sangiovese uit Toscane geeft meer frisheid door een hogere zuurgraad en Sangiovese uit Romagna toont meer kracht en dikte. Beiden voldoen aan de belofte van balans en elegantie die alleen een geweldige druif als Sangiovese kan bieden.