Het jaar was 1984. Het IJzeren Gordijn had nog steeds een bolwerk Europa , die zijn schaduw werpt op alles ten oosten van de Oostenrijks-Hongaarse grens. Robert Wenzel, een druiventeler in de regio Burgenland Oostenrijk , maakte de potentieel gevaarlijke tocht naar Hongarije om stekken van terug te brengen furmint . Het idee was om wat ooit de meest populaire witte druivensoort was in zijn dorp Rust nieuw leven in te blazen. Robert had toestemming van de Oostenrijkse autoriteiten, maar niet van de communistische Hongaren.

In die tijd duurde het oversteken van de grens enkele uren. Roberts vader, die bij hem in de auto zat, probeerde de verveling te doorbreken door zijn tárogató te bespelen, een houtblazersinstrument dat lijkt op de klarinet die veel wordt gebruikt in Hongaarse volksmuziek. De Hongaarse deuntjes van de oudere Wenzel waren destijds verboden, aangezien de Russische heerschappij elke uiting van nationale identiteit verbood.

'Het was een moeilijke tijd en mijn vader en grootvader wisten niet zeker of ze de stekken terug mochten brengen', herinnert Michael Wenzel, de zoon van Robert en huidige bewaarder van de familievlam, zich het verhaal. 'Een Hongaarse soldaat rende snel naar hen toe en zei dat mijn opa gek is en dat ze nooit weten waar de KGB zal infiltreren.' De soldaat was sympathiek en genoot van de muziek, maar was nerveus over wat er zou kunnen gebeuren. Het verhaal heeft een happy end, aangezien die soldaat de Wenzels voor de linie leidde en ze snel de grens konden passeren voordat er problemen konden ontstaan. Op deze manier maakte Furmint zijn eerste belangrijke opmars terug naar Burgenland sinds 1921, toen de regio werd ingelijfd als onderdeel van Oostenrijk in plaats van de Hongaarse Sovjetrepubliek.

De droge kant van Furmint

De familie Wenzel, wiens druiventeeltgeschiedenis in de regio teruggaat tot 1647, cultiveert de variëteit sinds ze hem in 1984 terug over de grens smokkelden en produceert er elk jaar zoete en droge wijnen van. Michael Wenzel produceert minstens drie verschillende interpretaties. In sommige jaargangen, 'wanneer de omstandigheden goed zijn', produceert hij ook een versie die in contact komt met de schil en een andere die rijpt onder flor (net als de oxidatief Gele wijn wijnen van Jura of omhoog Sherry ). Wenzel ziet Furmint als de ideale aanvulling op Burgenland's kenmerkende rode druif, Blaufränkisch . “Het rijpt laat en is goed houdbaar zuurgraad , en de twee hebben zelfs dezelfde ouder.” Zowel Furmint als Blaufränkisch zijn inderdaad verwant aan Heunisch, een oude variëteit. Dit duo, meent Wenzel, zou ooit een betekenis kunnen hebben die vergelijkbaar is met de Bourgondische koppeling van Pinot Noir en Chardonnay .

Een nobele zaak

Er zijn wereldwijd meer dan 10.000 geïdentificeerde wijndruivenrassen, maar slechts een handvol heeft de status van 'nobel' bereikt. Hoewel veel andere druiven de benaming misschien verdienen, zijn geschiedenis, politiek en geografie enkele van de redenen waarom ze insidergeheimen blijven, ondanks hun betekenis in de ontwikkeling van wijn. Velen zeggen dat Furmint een van deze variëteiten is.

Het was de eerste wijn van de Habsburgse monarchie. Geografisch gezien strekte dit rijk zich uit over het grootste deel van Midden-Europa, tot aan de westelijke uitlopers van de Karpaten, wat tegenwoordig de regio is van Tokaj in Hongarije, doorlopend in Slowakije en gaat over naar de oostelijke uitlopers van de Alpen in Burgenland, en strekt zich vervolgens uit naar het zuiden Slovenië en Noord-Servië. Bovendien gaan de synoniemen van deze druivensoort die vandaag de dag nog steeds gangbaar zijn terug tot de tijd van de Habsburgers en zijn ze een bewijs van de reputatie die het toen genoot. In Hongarije staat Furmint bekend als Tokajer; in Stiermarken , het heet Mosler; in Slovenië, Sipon.

De geschiedenis van Furmint en het verval ervan kunnen rechtstreeks in verband worden gebracht met de geopolitiek van de 20e eeuw. De impact van de twee wereldoorlogen was groot. Nog meer waren de communistische regimes die heersten over de landen die voortkwamen uit het Oostenrijks-Hongaarse rijk, waar de variëteit bloeide. De Russische bezetting van Hongarije was verwoestend voor de kwaliteitswijnproductie in het land. De filosofie van wijn als een bulkproduct dat de communistische productie aandreef, werkt niet goed met een variëteit als Furmint, die overmatig werk in de wijngaard vereist, waardoor het ongeschikt is voor massaproductie.

'Furmint geeft kwaliteitswijnen als ze lijden', legt István Szepsy Jr. uit, een wijnmaker in Tokaj, Hongarije, en zoon van de 'Lord of Wine', István Szepsy Sr. De oudere Szepsy wordt beschouwd als een van de meest vooraanstaande Furmint-producenten. Hij adviseerde Tony Hwang, de eigenaar van het gerenommeerde wijnhuis domeinnaam in de Loire-vallei in Frankrijk toen Hwang het historische landgoed Tokaj kocht Koninklijke rechtbank in 1997. Szepsy gaf ook Furmint-stekken van zijn eigen sélection massale wijngaarden aan Franz Weninger en Hans John Nittnaus van hun gelijknamige landgoederen in Burgenland.

'Alleen de natuur kan het beheersen', vervolgt Szepsy Jr. 'Als er genoeg humus, een goede pH, voldoende water enzovoort is, geeft het nooit een hoge kwaliteit.' Hierdoor is de druif succesvol in Tokaj, waar de vulkanische bodems zijn erg arm en rotsachtig. Tegenwoordig is Furmint de belangrijkste druivensoort van Tokaj, die al eeuwenlang wordt gebruikt om te produceren Tokaji Aszu , een volle zoete dessertwijn gemaakt van laatgerijpte druiven aangetast door botrytis cinerea (of 'edelrot'), een schimmel die druivensuikers en smaken concentreert tot honingachtige zoetheid.

Om deze reden is klonale selectie van Furmint van het grootste belang. Historisch gezien werden alleen klonen geselecteerd die trossen produceerden die gemakkelijk konden worden aangetast door edelrot. Szepsy Sr. begon echter wijnstokken te selecteren die beter geschikt waren voor het produceren van droge wijnen. Met klimaatverandering Door de seizoenen te beïnvloeden en steeds meer droogte te veroorzaken, is het niet meer zo eenvoudig om edelrot te krijgen. Maar ondanks de hitte kan de druif droge kwaliteitswijnen produceren, omdat hij van nature de zuurgraad behoudt die nodig is voor evenwicht. Het belangrijkste is dat de droge versies laten zien dat Furmint uitzonderlijk is in het tonen van de terroir van zijn oorsprong.

Hannes Schuster van Wijnmakerij Rosi Schuster in Burgenland is daar een groot voorstander van. Hij selecteerde ook klonen die beter geschikt zijn voor de productie van droge wijn. 'Ik heb mijn stekken gekregen van Attila Homonna, een Hongaarse wijnmaker in Tokaj', zegt hij. 'We waren op zoek naar wijnstokken met kleinere bessen en lossere trossen, en Homonna had wijnstokken die meer dan 100 jaar oud waren, geplant vóór het communisme', legt hij uit. Schuster is ervan overtuigd, misschien met goede reden, dat Furmint klaar is om een ​​grote comeback te maken in Burgenland.

Aanpassen aan klimaatverandering

Samen met Schuster, en als reactie op klimaatverandering, denken Oostenrijkse wijnboeren na over de toekomst en zoeken ze naar rassen die zelfs bij extreme hitte en droogte goed kunnen presteren. Velen zien de andere prominente witte variëteit van Oostenrijk, Groene Valtellina , raakt uit de gratie met de nieuwe weerpatronen. Furmint biedt een passend alternatief.

'We zien dat Grüner [Veltliner] lijdt onder de droge en hete omstandigheden en wijnen produceert die niet zo interessant meer zijn', legt Hans Nittnaus uit, de derde generatie die het gelijknamige familiebedrijf leidt. wijnmakerij in Burgenland. 'Je kunt het in principe alleen maken in hele koele wijngaarden of op grote hoogte, terwijl de laatrijpe Furmint de perfecte vervanger lijkt', zegt hij. Nittnaus produceerde zijn eerste Furmint in 2021 uit een wijngaard van één hectare, geplant op schist in zijn Tannenberg-wijngaard in de Leithaberg-gebergte . Toen ik afgelopen voorjaar een vatmonster proefde tijdens een bezoek, leek de wijn veelbelovend, maar zal op zijn vroegst in het voorjaar van 2023 beschikbaar zijn.

Bodemkunde

de krijtachtige, kalksteen bodems die zich in de Kalkofen-wijngaard bevinden (kalk betekent 'krijt'), houden geen warmte vast maar houden het water goed vast, wat helpt om de heldere zuurgraad te behouden. Omgekeerd, aangezien Furmint van nature een hoge zuurgraad heeft, helpt mica-schist, dat compacter is en meer rijpheid in de druiven veroorzaakt, het natuurlijk hoge zuurgehalte van Furmint in evenwicht te brengen en rondere wijnen te creëren - daarom creëert Steiner een uniek voorbeeld. Wijnen van Steiner zijn rijper met smaken van gele pruimen en nectarines, en een perfecte zuurgraad; Kalkhofen-wijnen kunnen soberder zijn, met groene appel- en kruidentonen en vragen om voedsel (zoals rauwe vis, crudo of Aziatische keukens). Volgens Franz Weninger zijn de druiven in de wijngaard van Steiner altijd goudgeel, terwijl de druiven uit Kalkhofen een groenige tint behouden.

Judith Beck, afkomstig uit dezelfde stad Gols als Nittnaus, is een andere voorstander van de druif. Beck staat bekend om haar wijnbereiding met weinig interventie, waarbij ze ongefilterde wijnen produceert met weinig of geen zwavel. Haar versie is ook het proberen waard. Furmint past goed bij haar stijl van wijnmaken vanwege het hoge wijnsteenzuur en de lage pH, die de wijn op natuurlijke wijze beschermt. Het zorgt ook voor volledige malolactische gisting, omdat het appelzuur normaal gesproken laag is en de wijnen nooit vet worden.

In Mittelburgenland ziet Franz Weninger, die een soortgelijke filosofie deelt als Beck, Furmint als 'de ideale match, cultureel en historisch', maar prijst ook het verouderingspotentieel en het vermogen om terroir over te brengen. Weninger produceert twee versies van de wijn, een van de kalkrijke bodems in Kalkofen en een spectaculair exemplaar met één wijngaard uit de Steiner-wijngaard, geplant in gneis en micaschist.

De buurman van Weninger, Stefan Wellanschitz, met zijn Kolfok projecteren in Neckenmarkt , is ook een heerlijk voorbeeld. 'Het begon allemaal met mijn opa die me meenam naar een van onze wijngaarden en zei: 'Kijk naar Zapfner'', legt Wellanschitz uit. Zapfner is de lokale naam voor de variëteit - het betekent letterlijk 'dennenappel', vanwege de vorm van de trossen.

De Furmint-wijnstokken die zijn grootvader hem liet zien, zijn nu meer dan 80 jaar oud. Hij nam stekken van deze wijngaard en entte er in 2019 nog een op, zodat hij nu twee verschillende wijngaarden heeft die aan de variëteit zijn gewijd. Een botteling die hij 'Remember' noemt, is afkomstig van druiven die zijn geteeld op graniet en schist en is een laserprecieze versie, met een lichte vermindering van de vintage 2021 in dit stadium, een prachtig mondgevoel en een geweldige lengte.

De teeltmethode die deze Hongaarse wijn tot een legende maakt

Furmint wordt vaak vergeleken met Chenin Blanc en riesling , maar de druif is echt uniek, met een even groot vermogen om de grond te laten zien waar hij groeit. Het is echter vergelijkbaar met die variëteiten omdat het een scala aan stijlen kan produceren, van kurkdroog tot heerlijk zoet, zonder ooit slap aan te voelen. Dikkere huiden bieden een beetje tannine (vooral wanneer gekweekt in leisteen). Typisch Furmint smult je in het gezicht met zijn zure structuur maar biedt uitgebalanceerd fruit en mineraliteit samen met het. Smaken variëren van boomgaard tot citrusfruit, en iets rijpere stijlen introduceren abrikoos of perzik. Het heeft ook vaak een zoute noot die blijft hangen in de afdronk.

De zoete versie, ooit naar verluidt gewaardeerd door koningen tijdens de Renaissance, wordt nog steeds gebruikt als aanvullende vinificatiemethode, vooral in de stad Rust. Voor de traditiebewuste wijnhuizen, zoals Michaël Wenzel , Heidi Schrock , Gunther en Regina Triebaumer , Ernst Triebaumer en anderen, is het voortzetten van deze versie van groot historisch belang.

Furmint-aanplantingen zijn nog steeds minuscuul in Oostenrijk, goed voor minder dan een procent van het totale beplante areaal. Furmint is echter in opkomst en heeft, zoals Wenzel aangeeft, de potentie om een ​​kenmerkende variëteit te worden. Veel van de Oostenrijkse wijngaarden die Furmint cultiveren, bevinden zich nog in hun jeugd, maar over een paar decennia kunnen ze naar verwachting buitengewone wijnen produceren. De avonturier (en de patiënt) wordt beloond.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in het decembernummer van 2022 Wijnliefhebber tijdschrift. Klik hier om vandaag nog in te schrijven!